Để trả lời câu hỏi “Ai được xem là công chức?”, chúng ta cần dựa vào định nghĩa và các tiêu chí được quy định trong Luật Cán bộ, công chức năm 2008 (sửa đổi, bổ sung năm 2019) của Việt Nam. Theo đó, một người được xem là công chức khi đáp ứng đồng thời các điều kiện sau:
1. Là Công dân Việt Nam:
-
Công chức phải là người mang quốc tịch Việt Nam. Đây là điều kiện tiên quyết để trở thành một công chức, thể hiện sự gắn bó và trách nhiệm với đất nước.
2. Được Tuyển dụng, Bổ nhiệm vào Ngạch, Chức vụ, Chức danh:
-
Tuyển dụng: Công chức phải trải qua quá trình thi tuyển hoặc xét tuyển theo quy định của pháp luật, đáp ứng các tiêu chuẩn về trình độ, chuyên môn, năng lực, và phẩm chất đạo đức. Quá trình này đảm bảo tính công bằng, minh bạch và lựa chọn được người phù hợp.
-
Bổ nhiệm: Sau khi trúng tuyển, công chức sẽ được bổ nhiệm vào một ngạch (ví dụ: chuyên viên, chuyên viên chính, chuyên viên cao cấp), chức vụ (ví dụ: trưởng phòng, phó phòng), hoặc chức danh cụ thể (ví dụ: thanh tra viên, kiểm toán viên) trong cơ quan nhà nước. Việc bổ nhiệm chính thức khẳng định vị trí pháp lý của công chức trong bộ máy nhà nước.
3. Làm việc trong các Cơ quan sau:
-
Cơ quan của Đảng Cộng sản Việt Nam: Các cơ quan của Đảng từ trung ương đến địa phương (ví dụ: văn phòng trung ương Đảng, các ban đảng, các tỉnh ủy, thành ủy).
-
Cơ quan Nhà nước:
-
Các cơ quan hành chính nhà nước từ trung ương đến địa phương (ví dụ: Văn phòng Quốc hội, Văn phòng Chính phủ, các bộ, sở, ban, ngành, UBND các cấp).
-
Các cơ quan tư pháp (ví dụ: tòa án, viện kiểm sát).
-
-
Tổ chức Chính trị – Xã hội: Các tổ chức như Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh,…
-
Cơ quan, Đơn vị thuộc Quân đội nhân dân, Công an nhân dân: Các cơ quan, đơn vị không thuộc biên chế sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp, công nhân quốc phòng trong quân đội hoặc sĩ quan, hạ sĩ quan nghiệp vụ, chuyên môn kỹ thuật, công nhân công an trong công an.
-
Cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài: Đại sứ quán, lãnh sự quán, các cơ quan đại diện thường trực tại các tổ chức quốc tế.
-
Bộ máy lãnh đạo, quản lý của đơn vị sự nghiệp công lập của Đảng, Nhà nước, tổ chức chính trị – xã hội: Các đơn vị sự nghiệp công lập hoạt động trong lĩnh vực quản lý nhà nước (ví dụ: ban quản lý dự án, trung tâm đào tạo cán bộ,…).
4. Hưởng Lương từ Ngân sách Nhà nước:
-
Lương và các khoản phụ cấp của công chức được chi trả từ ngân sách nhà nước. Điều này thể hiện tính chất làm việc cho nhà nước và phục vụ lợi ích công cộng của công chức.
Tóm tắt lại, một người được xem là công chức khi thỏa mãn đồng thời các điều kiện sau:
-
Là công dân Việt Nam.
-
Được tuyển dụng và bổ nhiệm vào ngạch, chức vụ, chức danh trong cơ quan nhà nước.
-
Làm việc trong một trong các cơ quan của Đảng, Nhà nước, tổ chức chính trị – xã hội, quân đội, công an, cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài hoặc bộ máy lãnh đạo, quản lý của đơn vị sự nghiệp công lập.
-
Hưởng lương từ ngân sách nhà nước.
Ví dụ về một số đối tượng là công chức:
-
Chuyên viên làm việc tại một bộ, sở, ban, ngành.
-
Thanh tra viên làm việc tại cơ quan thanh tra.
-
Kiểm toán viên làm việc tại cơ quan kiểm toán.
-
Cán bộ làm việc tại văn phòng quốc hội, văn phòng chính phủ.
-
Cán bộ làm việc tại các cơ quan hành chính cấp huyện, cấp xã.
-
Nhân viên văn phòng làm việc tại cơ quan của đảng.
Phân biệt với các đối tượng khác:
-
Viên chức: Mặc dù cũng là người làm việc trong khu vực công, nhưng viên chức làm việc trong các đơn vị sự nghiệp công lập (ví dụ: trường học, bệnh viện, viện nghiên cứu) và hưởng lương từ quỹ lương của đơn vị sự nghiệp công lập.
-
Cán bộ: Cán bộ là người được bầu cử, phê chuẩn hoặc bổ nhiệm giữ chức vụ, chức danh theo nhiệm kỳ trong các cơ quan của Đảng, Nhà nước, tổ chức chính trị – xã hội. Cán bộ có thể là người đứng đầu cơ quan, tổ chức.
Lưu ý:
-
Không phải tất cả những người làm việc trong các cơ quan nhà nước đều là công chức. Ví dụ, người lao động hợp đồng (không được bổ nhiệm vào ngạch công chức) không phải là công chức.
-
Các tiêu chí xác định công chức là rất cụ thể và được quy định chặt chẽ trong pháp luật.